We spraken deze keer met theatermaakster en columniste Martha Balthazar. Met haar theaterstuk ‘Boerenpsalm’ houdt ze ons een spiegel voor over hoe boeren overal in de wereld slachtoffer zijn van onze samenleving én klimaat in verandering. 

Je studeerde drama aan het KASK. Wist je al heel snel dat je later theater wou maken?

Martha: ‘Niet echt. De liefde voor cultuur en voor toneel is mij natuurlijk wel met de paplepel ingegeven (Martha is de dochter van filmregisseur Nic Balthazar en fotografe Lieve Blancquaert, red). En als kind heb ik meegespeeld in theatervoorstellingen van Kopergieterij en Campo. Maar in het middelbaar begon ik me wat af te zetten tegen de culturele sector, en heb ik de richting wiskunde-wetenschappen gevolgd. Na mijn humaniora heb ik zelfs overwogen economie te gaan studeren. Maar nadat ik een boeiend stuk had gezien van het KASK, was ik nieuwsgierig en heb ik toch besloten drama te volgen.’

Voor je masterproef, Boerenpsalm, ging je je inspiratie halen in een heel andere wereld dan de culturele: die van de landbouw.

Martha: ‘Op zich heb ik weinig met de wereld van de landbouw. Ik ben opgegroeid in de stad. Maar nadat ik tijdens een lezing hoorde hoe hoog het zelfmoordcijfer bij de boeren is, werd ik nieuwsgierig naar die sector. Ik heb met landbouwers gepraat – van bioboeren tot industriële producenten – met sectororganisaties en zelfs met minister Crevits. Al die verhalen hebben me veel bijgebracht. Eigenlijk zijn boeren grote slachtoffers van onze samenleving in verandering. De crisis in de landbouw zie ik als een symtoom van de crisis in de wereld.’

Kijk je nu met andere ogen naar wat op je bord ligt?

Martha: ‘Vroeger vond ik het vanzelfsprekend, al dat eten dat zomaar voor het grijpen ligt in de supermarkt. Vandaag besef ik beter hoeveel arbeid, welke verhalen en natuurlijke processen achter al die producten schuilen. Ik probeer nu ook meer lokaal en seizoensgebonden voedsel te kopen.’

Probeer je ook op andere vlakken duurzame keuzes te maken?

Martha: ‘Bijna al mijn kleren koop ik in tweedehandswinkels. Ik neem amper het vliegtuig en rij niet met de auto. Op het vlak van eten vind ik het soms wel moeilijk om de juiste keuzes te maken. Onlangs vertelde iemand mij dat erwten uit Kenia duurzamer zijn dan aardappelen van bij ons, omdat die veel water vragen bij het telen. Soms raak je de weg kwijt door al die tegenstrijdige info. Vandaar ook dat labels, zoals Fairtrade, zo’n goed idee zijn. Het is wel leuk om zelf je research te doen, en je kunt er boeiend theater mee maken. Maar in het dagelijkse leven heb je daar de tijd noch de energie voor. Als consument krijg je niet altijd de tools of info in handen om ethische keuzes te maken. Daarom is het ook vreemd om de verantwoordelijkheid bij de consument te leggen.

Is je ethisch bewustzijn iets wat de laatste jaren is gegroeid, of was dat er altijd al?

Martha: ‘Moeilijk te zeggen. Als kind kon ik wel heel emotioneel reageren op de wereldproblematiek. Ik had toen natuurlijk nog geen strategieën om daar iets mee aan te vangen. En ik ben altijd heel allergisch geweest voor de uitdrukking “Het is wat het is”. Je kunt toch minstens een poging doen om iets te veranderen? En als dat niet lukt, nog eens proberen. We zouden in een veel fijnere wereld kunnen leven. Het is toch doodjammer als we daar niet naar streven? We hebben weinig keuze trouwens. We staan voor een gigantische crisis.’

Hoe zie je de toekomst tegemoet?

Martha: ‘Het is een beetje paradoxaal voor mij. Mijn eigen toekomst ziet er rooskleurig uit omdat ik veel kansen krijg. Ik heb een fijne jeugd gehad, en ik beschik over een financieel vangnet. Ik besef hoeveel geluk ik heb, hoe geprivilegieerd ik ben. Maar mijn toekomst speelt zich af op de aarde, en de toekomst van onze planeet ziet er heel wat somberder uit. Ik maak me daarover veel zorgen. We zijn allemaal braaf aan het meestappen in een systeem dat onze planeet kapot maakt. Op dat vlak zouden we best wat ongehoorzamer mogen zijn!’

(Tekst: Siska Verstraete – Foto: Lieve Blancquaert)